Wat is erkenning van een kind?

Een man is automatisch wettelijk vader als hij is getrouwd met de moeder van zijn kind. Ben je vader van een kind, maar niet getrouwd met de moeder? Dan word je wettelijk vader door het kind te erkennen.

Gevolgen erkenning

Als je een kind erkent, heeft dit deze gevolgen:

• Je bent wettelijk gezien de vader van het kind;
• Er ontstaat tussen jou en je kind een juridische band (familierechtelijke betrekking);
• Je hebt na een scheiding recht op omgang, informatie en consultatie. De verzorgende ouder heeft dan de wettelijke plicht om je te informeren over belangrijke ontwikkelingen rondom het kind;
• Je bent onderhoudsplichtig totdat het kind 21 jaar wordt;
• Je kunt het gezag over het kind krijgen (dit gebeurt niet automatisch, je moet dit samen met de moeder aanvragen of de rechter benaderen);
• Jij en het kind worden elkaars wettelijke erfgenamen;
• Je kiest (met je partner) op het moment van erkenning voor de achternaam van de vader of moeder. Als je later gaat trouwen, kun je op dat moment de achternaam wijzigen;
• Je kind krijgt mogelijk jouw nationaliteit. Dit is afhankelijk van het recht van het land waarvan je de nationaliteit hebt.

Verschil erkenning en ouderlijk gezag

Bij erkenning ontstaat er een juridische band tussen de vader en het kind: de familierechtelijke betrekking. Je bent dan als vader verplicht om je kind te onderhouden. Je kind heeft ook recht op een wettelijk erfdeel. Maar met erkenning ben je nog geen wettelijke vertegenwoordiger van je kind. Daarvoor moet je eerst het ouderlijk gezag aanvragen.

Pas als je het ouderlijk gezag hebt, mag je beslissingen nemen over de opvoeding en de verzorging van je kind. Ook mag je het vermogen van je kind beheren. En je kunt dan rechtshandelingen verrichten in naam van je zoon of dochter. Bijvoorbeeld een handtekening zetten.

Wanneer is erkenning niet nodig

Als een vrouw en een man getrouwd zijn en samen een kind krijgen, is erkenning niet nodig. De echtgenoot van de moeder wordt door de wet automatisch beschouwd als de vader. Ook als hij niet de biologische vader van het kind is.

Bij een geregistreerd partnerschap is erkenning van een kind niet automatisch geregeld. De vader moet het kind dan erkennen.

Voorwaarden voor erkenning van een kind

Voorwaarden om een kind te erkennen, zijn:

• De man die het kind erkent, moet 16 jaar of ouder zijn.
• De moeder moet voor de erkenning schriftelijk toestemming geven als het kind jonger is dan 16 jaar. Is het kind 12 jaar of ouder, dan moet het zelf ook schriftelijk toestemming geven. Is het kind tussen de 12 en 16 jaar? Dan moet zowel de moeder als het kind schriftelijk toestemming geven. Als de moeder en/of het kind de toestemming niet wil geven, kan vervangende toestemming aan de rechter worden gevraagd.
• Erkenning is niet mogelijk door een man die niet met de moeder mag trouwen vanwege bloedverwantschap.
• Er mogen niet al 2 ouders zijn. Is het kind bijvoorbeeld geadopteerd door de vrouwelijke partner van de moeder? Dan kan de verwekker het kind niet meer erkennen.
• Staat de man die het kind wil erkennen onder curatele wegens een geestelijke stoornis? Dan is eerst toestemming van de kantonrechter nodig.

Voorwaarden erkenning door gehuwde man

Je kunt een kind erkennen van een andere vrouw dan met wie je bent getrouwd of een geregistreerd partnerschap hebt.

Dit kan als:

• de band tussen jou en de moeder vergelijkbaar is met een huwelijk;
• de band tussen jou en het kind hecht en persoonlijk is.

Je dient hiervoor een verzoek in bij de rechter. De rechter bepaalt of aan de voorwaarden is voldaan.

Buitenlandse verklaring van ongehuwd zijn

Een ambtenaar van de burgerlijke stand gaat na of een kind al door een andere man is erkend. Daarvoor raadpleegt hij de registers van de burgerlijke stand in Nederland. Hij kijkt of de vader of moeder al getrouwd is met iemand anders dan de erkenner.
Deze gegevens zijn niet te raadplegen als de vader of moeder in het buitenland woont. Dan vraagt de ambtenaar om een buitenlandse verklaring van ongehuwd zijn.

Erkenning door buitenlandse man

Het nationale recht van de erkenner bepaalt of een niet-Nederlandse man een kind kan erkennen. Het nationale recht van de moeder en het kind bepaalt of vooraf schriftelijk toestemming nodig is. Voor meer informatie kun je contact opnemen met de afdeling burgerzaken van uw gemeente.

Hoe je een kind kunt erkennen

Je kunt een kind erkennen bij de gemeente. Dit kan voor de geboorte, tijdens de aangifte van geboorte of op een later moment.

Wanneer en waar kind erkennen

Erkenning kan op verschillende momenten:

Erkenning tijdens de zwangerschap

Dit heet erkenning van de ongeboren vrucht. Je kunt de erkenning doen in elke gemeente van Nederland. Dit hoeft dus niet per se in de gemeente waar je woont. Als de moeder niet in persoon verschijnt, moet zij schriftelijke toestemming voor erkenning geven. Is je partner zwanger van een meerling? Dan geldt de erkenning voor alle kinderen waarvan je partner op dat moment zwanger is.

Erkenning tijdens de aangifte van de geboorte

Je kunt je kind erkennen tijdens de aangifte van de geboorte. Je doet aangifte in de gemeente waar het kind is geboren. Als de moeder niet in persoon verschijnt, moet zij voor de erkenning schriftelijke toestemming geven.

Erkenning op een later moment

Erkenning kan plaatsvinden tijdens het hele leven van het kind, ook als het meerderjarig is. Dit kan in elke gemeente in Nederland. Is het kind 12 jaar of ouder, dan moet het schriftelijke toestemming geven. Is het kind tussen de 12 en 16 jaar? Dan moet zowel het kind als de moeder schriftelijke toestemming geven.

Je moet 16 jaar of ouder zijn om een kind te mogen erkennen.

Kosten erkenning

De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt een akte van erkenning op. Dit is gratis. Aan een afschrift van de akte van erkenning zijn wel kosten verbonden. Informeer naar de kosten bij de gemeente.

Erkenning ongedaan maken

Je kunt een erkenning alleen ongedaan maken als jij (de erkenner) niet de biologische vader bent van het kind. Dit is te bepalen met DNA-onderzoek of via bloedproeven.

Verzoek tot vernietigen erkenning

Je kunt de rechter vragen om de erkenning te vernietigen. Dit kan alleen bij dwaling, bedrog of misbruik van omstandigheden. Om de erkenning te laten vernietigen, heb je een advocaat nodig. Je advocaat kan je meer informatie over de regels voor het aanvragen van vernietiging.

Ook het kind zelf en de moeder van het kind kunnen een verzoek indienen.

Gevolgen vernietiging erkenning

Vernietiging van de erkenning heeft tot gevolg dat de erkenner nooit de vader van het kind is geweest. De situatie zoals die was voor de erkenning keert dan terug. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de kinderen de nationaliteit van de vader verliezen.

Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap

De rechtbank kan het vaderschap vaststellen. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de biologische vader, het kind niet wil of kan erkennen. Of omdat de verwekker van het kind overlijdt voordat erkenning heeft plaatsgevonden.

Gerechtelijke vaststelling vaderschap (gvv)

Als de rechtbank het vaderschap vaststelt, wordt dit gerechtelijke vaststelling van het vaderschap genoemd (gvv). Hierdoor wordt een familierechtelijke band tot stand gebracht tussen de verwekker en het kind.

Wanneer verzoek indienen

De moeder kan het verzoek voor ggv doen tot 5 jaar na de geboorte van het kind. Is de identiteit van de verwekker nog niet bekend? Dan kan zij het verzoek indienen tot 5 jaar nadat de identiteit bekend is. Een kind kan ook een verzoek tot gvv doen. Hiervoor geldt geen termijn.

Afstamming, ouderlijk gezag en voogdij

Afstamming en gezag regelen de juridische band tussen de ouders en een kind. Het afstammingsrecht bepaalt wie de juridische ouder is van het kind.

Ouderlijk gezag en voogdij

Minderjarigen staan onder ouderlijk gezag. Iemand die het gezag heeft over een kind, neemt onder meer de beslissingen over verzorging en opvoeding. Ook mag die persoon het vermogen van het kind beheren en in naam van het kind rechtshandelingen verrichten, zoals een handtekening zetten en een gerechtelijke procedure voeren. Het kan om ouderlijk gezag of voogdij gaan.

Ouderlijk gezag

Het ouderlijk gezag wordt door de ouders uitgeoefend. Beide ouders houden na een scheiding het ouderlijk gezag over hun kinderen.

Voogdij

Voogdij is gezag over een minderjarige dat niet door de ouders wordt uitgeoefend. De voogd neemt het recht en de plicht om voor een kind te zorgen over van de ouder(s). Bijvoorbeeld bij overlijden van de ouders.

Afstamming

Afstamming is de relatie tussen ouders en kinderen die door geboorte is ontstaan. Er kan sprake zijn van biologisch ouderschap en juridisch ouderschap. Als de ouders ook de verwekkers zijn van het kind spreken we van biologische ouders. Juridische ouders zijn in juridische zin familie van het kind, maar zij hoeven niet biologisch aan elkaar verwant te zijn.

In het Burgerlijk Wetboek (BW) staat het juridische ouderschap centraal. Als in het BW wordt gesproken van ‘ouder’ dan wordt daarmee dus de juridische ouder en niet zonder meer de biologische ouder bedoeld.

Vaderschap en moederschap

Bij de geboorte van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren automatisch moeder van het kind. Ook als een vrouw haar kind adopteert, wordt zij juridisch de moeder.

Voor het vaderschap is het belangrijk of de man is getrouwd met de moeder van het kind op het moment dat het kind wordt geboren. Is dit het geval, dan is de man automatisch de (juridische) vader van het kind. Zo niet, dan kan de man de juridische vader worden door:

Ouderlijk gezag krijgen na erkenning van kind

Door de erkenning van het kind is de vader nog geen wettelijke vertegenwoordiger van het kind. Daarvoor moet hij eerst het ouderlijk gezag aanvragen.

Ouderlijk gezag bij huwelijk en geregistreerd partnerschap

Ouders die voor de geboorte of adoptie van hun kind zijn getrouwd, krijgen automatisch het ouderlijk gezag over hun kind. De vader wordt bovendien de juridische vader.

Ook bij een geregistreerd partnerschap krijgen de ouders automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die worden geboren of geadopteerd. Om de juridische vader te worden, moet de man het kind echter wel eerst erkennen. Dit is niet automatisch geregeld, zoals bij het huwelijk.

Familierechtelijke betrekking

De afstammingsrechtelijke betrekking wordt in de wet ook wel ‘familierechtelijke betrekking’ genoemd. De term familierechtelijke betrekking is echter net iets ruimer, omdat hieronder ook het ‘ouderlijk gezag’ valt. Dit is de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarige kind op te voeden en te verzorgen.

Verschil afstamming en ouderlijk gezag

Het onderscheid tussen afstamming en het ouderlijk gezag is belangrijk. In het afstammingsrecht wordt geregeld wie de juridische ouder is van het kind. Het gezag is juist relevant voor verzorging en opvoeding van het kind, het bewind over zijn vermogen en de verantwoordelijk voor alles wat het kind doet (burgerlijke handelingen). Een juridische ouder heeft niet altijd automatisch het gezag. De persoon die het gezag heeft over het kind, is niet altijd de juridische ouder.

Wat is gezag over een kind?

Als je gezag hebt over een kind, ben je verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind en heb je vrijwel altijd een onderhoudsplicht. Ook ben je de wettelijke vertegenwoordiger en beheer je het geld en de spullen van het kind. In Nederland staan alle minderjarigen onder gezag. Dit betekent dat zij bepaalde beslissingen niet zelfstandig mogen nemen. Meestal oefent een van de ouders het gezag uit, maar ook een niet-ouder kan gezag over een kind hebben.

Verantwoordelijk voor verzorging en opvoeding

Wanneer je verantwoordelijk bent voor de verzorging en opvoeding van een kind moet je zorgen voor onderdak, voeding en kleding. Daarnaast moet je zorgen dat het kind bijvoorbeeld onderwijs en medische behandelingen krijgt.

Onderhoudsplicht

Heb je gezag over een kind, dan ben je onderhoudsplichtig tot het kind 21 jaar wordt. Met 18 jaar wordt het kind meerderjarig, maar daarna geldt een verlengde onderhoudsplicht van 3 jaar. Dat betekent dat je de kosten voor de verzorging en studie van het kind moet betalen. Ook als ouder zonder gezag heb je een onderhoudsplicht.

Ben je een niet-ouder die een bepaalde periode gezag heeft gehad over een kind samen met de ouder van het kind, dan heb je nog onderhoudsplicht. Nadat het gezamenlijk gezag is beëindigd, houdt de niet-ouder onderhoudsplicht zolang als het gezamenlijk gezag heeft geduurd. Alleen wanneer je als enige (zonder partner) voogdij hebt over een kind, heb je geen onderhoudsplicht.

Wettelijke vertegenwoordiger

Minderjarige kinderen mogen vaak niet zelfstandig officiële handelingen verrichten, zoals een handtekening zetten of een gerechtelijke procedure voeren. Als je gezag hebt over een kind, ben je de wettelijke vertegenwoordiger. Je doet dit dan namens het kind. Is het kind jonger dan 14 jaar, dan ben je ook wettelijk aansprakelijk voor wat het kind doet. Bijvoorbeeld als hij of zij schade aanricht. Bij een kind tussen de 14 en 16 jaar hangt het van de situatie af of je aansprakelijk bent en vanaf 16 jaar is een kind zelf aansprakelijk.

Welke vormen van gezag over een kind zijn er?

Er zijn verschillende vormen van gezag. Zo kun je ouderlijk gezag, gezamenlijk ouderlijk gezag, gezamenlijk gezag (ouder en niet-ouder), voogdij (één voogd) of gezamenlijk voogdij over een kind hebben.

Ouderlijk gezag (1 ouder)

Ouderlijk gezag is gezag dat wordt uitgeoefend door 1 ouder. Je kunt bijvoorbeeld als moeder alleen het gezag hebben als de vader het kind niet heeft erkend. Ook kan de rechter het gezag aan jou alleen hebben toegewezen.

Gezamenlijk ouderlijk gezag (2 ouders)

Wanneer ouders samen het gezag uitoefenen, heet dat gezamenlijk ouderlijk gezag. Ouders die met elkaar getrouwd zijn, krijgen automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag, bij een geregistreerd partnerschap moet de vader eerst het kind erkennen. In andere gevallen moet je gezamenlijk ouderlijk gezag aanvragen bij de rechtbank.

Gezamenlijk gezag (ouder en niet-ouder)

Als je gezag uitoefent met iemand die niet de (biologische) ouder van je kind is, heet dit gezamenlijk gezag. Dit kan bijvoorbeeld je vriend of vriendin zijn met wie je samen je kind verzorgt en opvoedt. Het gezag van de niet-ouder weegt even zwaar als het gezag van de ouder. Je hebt dezelfde rechten en plichten.

Voogdij

Voogdij is gezag over minderjarige kinderen dat iemand anders dan de ouders uitoefent. Bijvoorbeeld als de ouders allebei zijn overleden. Ook een voogdijinstelling, zoals Bureau Jeugdzorg, kan de voogdij over een kind hebben.

Gezamenlijke voogdij

Gezamenlijke voogdij wordt uitgeoefend door de voogd en zijn of haar partner. Het gaat hier om 2 niet-ouders. Ook 2 mannen of 2 vrouwen kunnen samen voogd zijn.