Pijnverlichting

Ook al heb je pijn tijdens je bevalling, dan betekent dat nog niet dat je altijd persé pijnmedicatie nodig zult hebben. Vaak is het aan te bevelen om eerst één van onderstaande opties (of een combinatie daarvan) te proberen om te kijken of dat je kan helpen. Mocht dit onvoldoende blijken te zijn, dan kan pijnstilling altijd nog een mogelijkheid zijn. De opties daarvan worden verderop besproken.

Zoek afleiding

Let nog niet te veel op de pijn in het begin. De weeën zijn dan meestal nog goed te verdragen. Ga gewoon zo lang mogelijk door waarmee je bezig was. Zoek afleiding. Bijvoorbeeld door te lezen, tv te kijken of te luisteren naar muziek.

Experimenteer met verschillende bevalhoudingen

Wanneer de weeën sterker worden en meer pijn gaan doen, is het vaak moeilijker om je te blijven ontspannen. Ga dan naar een plek waar jij je prettig voelt en probeer uit in welke houding jij je het beste kunt ontspannen. Het wisselen van houding tijdens de bevalling heeft veel voordelen. Zo heb je bijvoorbeeld minder pijn en vaak duurt de bevalling korter dan wanneer je alleen op je rug bevalt. Probeer uit wat voor jou het fijnst is en beste werkt. In de folder: ‘Jouw bevalling: Welke houding past bij jou?’ staan veel plaatjes van allerlei verschillende bevalhoudingen.

Zorg ervoor dat je het lekker warm hebt

Warmte helpt om te ontspannen waardoor je de pijn minder erg voelt. Zorg er dus voor dat de temperatuur in de kamer aangenaam is. Doe warme kleren aan die gemakkelijk zitten. Als je ligt, kun je warme kruik bij je buik en rug leggen. Een warm bad of douche geeft ook vaak een ontspannende en pijnstillende werking.

Tel af: elke wee is er eentje minder

Denk positief. Geloof erin dat je dit aankunt. Denk steeds: deze wee is weer voorbij en komt niet meer terug. En wees niet boos op jezelf als het even niet lukt. Er zijn van die momenten dat de pijn je overvalt en dat je het even te kwaad hebt. Laat je dan moed inspreken door de verloskundige of wie er verder bij je is. Pak de draad gewoon weer op. Denk bij elke wee dat je weer dichter bij het einde bent gekomen. Tel af in plaats van op. Denk aan het moment na de bevalling dat jij je kindje kunt vasthouden. Besef ook dat je tijdens iedere wee je ongeveer 15 seconden echt veel pijn hebt. Als je dat rekent met weeën om de 3 minuten, dus 20 weeën per uur, betekent dat je 5 minuten van een uur heftige pijn hebt, dus 55 niet. En geniet van de momenten dat je geen wee hebt, ontspan. Daardoor kan de oxytocine beter werken en maak je zelf ook endorfines aan (natuurlijke pijnstiller). Focussen op de pijn en de wee die gaat komen zorgt voor toename van adrenaline en dat werkt remmend op bovenstaande hormonen.

Concentreer je op je ademhaling

Als je het ritme van je ademhaling volgt, ben je minder gericht op de pijn. Dat helpt je om je te ontspannen en dan kun je de weeën beter opvangen. Blijf dus rustig doorademen. Adem in, en adem dan langzaam in vier tellen uit. Pas vooral op dat je niet verkrampt of je adem inhoudt als de pijn eraan komt. Dan kun je niet goed ontspannen. Laat alles zo losjes mogelijk hangen en blijf rustig ademhalen. Dan voel je de pijn minder.

Laat je masseren (of juist niet)

Een massage van je onderrug of benen kan prettig zijn als de weeën sterker worden. Het leidt je af van de pijn en voorkomt verstijving van de onderrug. Sommige vrouwen willen liever dat iemand met twee vuisten constant tegen hun onderrug drukt. Probeer het uit en laat weten wat je wel en niet fijn vindt. Misschien wil je liever met rust gelaten worden. Laat dat dan ook weten, want dat mag ook!

‘Alternatieve’ behandelingen

Je kunt thuis alleen behandelingen krijgen waar géén medicijnen aan te pas komen. Denk bijvoorbeeld aan acupunctuur, hypnose, aromatherapie (geuren) en acupressuur. Maar zulke behandelingen worden niet zo heel vaak gebruikt bij bevallingen. Ze zijn ook niet in alle regio’s beschikbaar. Ben je erin geïnteresseerd? Vraag dan op tijd aan je verloskundige wat bij jou in de buurt wel en niet kan.

Geboorte-TENS

Wat wel bijna altijd kan, is geboorte-TENS (Transcutane Elektrische NeuroStimulatie). Dat werkt als volgt. Via een apparaatje geef je jezelf kleine stroomstootjes. Je bedient het apparaatje zelf – wat je een gevoel van controle kan geven. En je bepaalt zelf hoe sterk de stroomstootjes zijn. Via elektrodes (draadjes die op je rug geplakt zitten) gaan de stroomstootjes je lichaam binnen. Dat geeft een prikkelend of tintelend gevoel, vergelijkbaar met koude handen die gaan tintelen als ze weer warm worden. Geboorte-TENS neemt de pijn niet helemaal weg maar vermindert de pijn bij sommige vrouwen wel. Het heeft geen schadelijke gevolgen voor jou of je kindje. Kijk hiervoor op de site van geboorteTENS.

Pijnstilling

Soms heb je al voor de echte bevalling hevige pijn en heb je daarvoor iets nodig en soms heb je pijnstilling tijdens de bevalling nodig. Voor pijnstilling met medicijnen moet je altijd naar het ziekenhuis en word je overgedragen aan de gynaecoloog. De reden is dat bij toediening van medicijnen voortdurend je hartslag, bloeddruk en ademhaling moeten worden gecontroleerd. Ook de conditie van je kindje moet worden bewaakt en dat kan alleen in het ziekenhuis op de juiste manier. Realiseer je dat voor alle medicijnen geldt dat bijwerkingen op het kind op lange termijn nog niet goed zijn onderzocht.

De volgende behandelingen worden in beide ziekenhuizen toegepast:

Tijdens de zwangerschap

Injecties met Pethidine

Pethidine wordt toegediend via een injectie in je bil of bovenbeen. Pethidine lijkt op morfine en werkt binnen een half uur. Het verdooft volgens veel vrouwen de ergste pijn. Pethidine werkt 2 tot 4 uur. Veelal wordt Pethidine gebruikt als je door (pijn)klachten niet kan slapen.

Voordelen van pethidine

Pethidine kan in elk ziekenhuis op elk tijdstip worden gegeven.
Ongeveer 50% van de vrouwen is tevreden over het pijnstillende effect.
Je kunt slaperig worden van pethidine, of zelfs in slaap vallen. Dat kan prettig zijn als je moe bent en zelf onvoldoende kan uitrusten.

Nadelen van pethidine

Pethidine werkt niet direct. Pas binnen een half uur wordt de ergste pijn minder.
Ongeveer 25-50% van de vrouwen vindt dat de pijn vermindert.
Je kunt misselijk en suf worden.
Je mag niet rondlopen, omdat je sneller valt als je slaperig bent.
Soms ga je dan toch bevallen en moet je kindje daarna geobserveerd worden omdat hij/zij soms de prikkel mist om adem te halen. Dat is weliswaar een zeer tijdelijk effect, maar het betekent in ieder geval dat je niet meteen na je bevalling naar huis mag met je kindje.

Tijdens de bevalling

Ruggenprik (epidurale analgesie)

Een ruggenprik is een injectie in je onderrug met een combinatie van pijnstillende medicijnen. Bij deze pijnbehandeling heb je geen pijn meer in je onderlichaam. De anesthesioloog brengt onder plaatselijke verdoving onder in je rug een naald aan. Daarbij moet je je rug bol maken, stil blijven liggen of zitten (ook tijdens de weeën). Via de naald wordt een dun, soepel slangetje in je rug gebracht. De naald gaat er weer uit, het slangetje blijft zitten. Door dit slangetje krijg je tijdens de hele bevalling pijnstillende medicijnen toegediend. Binnen 15 minuten voel je geen pijn meer, of in ieder geval veel minder.

De voordelen van een ruggenprik

De meeste vrouwen (95%) voelen helemaal geen pijn meer tijdens de weeën.
Voor zover bekend heeft een ruggenprik geen nadelige gevolgen voor het kind of het geven van borstvoeding.
Je wordt niet slaperig of suf van een ruggenprik en maakt de bevalling dus helemaal mee.

De nadelen van een ruggenprik

Heel soms werkt een ruggenprik maar aan één kant. En bij ongeveer 5% van de vrouwen wordt de pijn niet of nauwelijks minder. Dat kan komen door de plaats waar de naald is ingebracht en de dosering van de medicijnen. De ruggenprik wordt dan soms opnieuw uitgevoerd.
De bevalling, vooral het persen, duurt langer. Daardoor heb je meer kans op een bevalling met zuignap of vacuümpomp (een ‘vaginale kunstverlossing’).
De weeën moeten vaker met medicijnen worden ondersteund.
Je mag je bed niet uit, omdat je minder gevoel in je benen hebt. Dat komt langzaam weer terug nadat de toediening van medicijnen is stopgezet. Bij een lage dosering heb je meer gevoel in je benen en kun je soms staan, lopen en meepersen.
Er wordt een infuus ingebracht, om te voorkomen dat je een te lage bloeddruk krijgt.
Meestal krijg je een blaaskatheter, omdat je door de verdoving niet goed voelt dat je moet plassen. Na de bevalling wordt de katheter weer verwijderd, tegelijk met het slangetje in je rug. Dat kan soms na een paar dagen nog een blaasontsteking tot gevolg hebben.
Je lichaamstemperatuur kan stijgen door een ruggenprik. Het is dan lastig om te bepalen of dat door de ruggenprik komt of dat het om koorts gaat door een infectie. Soms krijg je dan voor de zekerheid antibiotica. Er is een kans dat je kindje na onderzoek door de kinderarts wordt opgenomen op de kinderafdeling en ook wordt behandeld met antibiotica.
Je kunt jeuk krijgen. Deze kan goed behandeld worden door de samenstelling van de medicijnen aan te passen.
Er kan soms een kleine lekkage van hersenvocht optreden. Op zich kan dat niet zoveel kwaad en geeft geen klachten zolang je plat op bed ligt. Zodra je overeind komt, krijg je een knallende hoofdpijn. Dit kan soms verholpen worden door het drinken van koffie, maar vaak moet de anesthesist nog een keer een ruggenprik zetten waarbij wat bloed achtergelaten wordt, wat het gaatje dicht.

Pompje met Remifentanil

Het relatief nieuwe middel Remifentanil is een morfineachtige stof die wordt toegediend via een slangetje in de arm (infuus), dat vastzit aan een pompje. Je kunt zelf met een drukknop de hoeveelheid Remifentanil bepalen die je toegediend krijgt. Het pompje is zo afgesteld dat je jezelf nooit kunt overdoseren.

Voordelen van Remifentanil

Remifentanil werkt al na 1 minuut.
Remifentanil verdooft de pijn beter dan Pethidine (maar minder goed dan een ruggenprik).

Nadelen van remifentanil

Remifentanil kan van invloed zijn op je ademhaling en op de hoeveelheid zuurstof in je bloed (dit wordt tijdens de bevalling goed gecontroleerd).
Er is bij Remifentanil een kleine kans op ademstilstand bij de moeder. Daarom moeten jij en je kindje bij gebruik van dit middel continu zorgvuldig in de gaten worden gehouden.